Deniz cini Karakoncolos

[Woiwodia]

Karakoncolos – Bulgar, Türk ve Anadolu halk kültürlerinde Kış Cini ; Karakoncul olarak da bilinir...

Kara renkte ve çok çirkindir. Maymun, kedi veya çocuk büyüklüğündedir. Aslında pek zararlı olmadığı halde görüntüsü insanlarda paniğe neden olur. Kürklü olarak betimlenir. Geceleri gezer. Bulgar kültürünün Türk tarihiyle olan ortak kökeni sonucu Bulgar halk edebiyatında “Karakonjul”adıyla yer alır. Kara kelimesi geceyle ilişkili olarak değerlendirilir. Zemheride (kışın en soğuk zamanı) sokaklarda dolaşır, rastladığına “Nereden geliyorsun, Nereye gidiyorsun? gibi sorular sorar. Verilecek yanıtların içinde mutlaka “kara” kelimesi olmalıdır (Karasu’dan geliyorum, Karakışla’ya gidiyorum gibi). Böyle yapılmadığında Karakoncolos elindeki kocaman bir tarakla vurarak karşısındaki insanı yaralar. Kendisinden korunmak için kış günleri evlerdeki taraklar ortada bırakılmaz, saklanır...

Türk mitolojisinde, Karakoncolos, 'kara renkte ve çirkin olarak tasarımlanan bir umacı, bir kötülük cini'dir. Özellikle Kuzeydoğu Anadolu Türk kültüründe yer etmiş ve Bulgar folklorunde de rastlanan bir yaratıktır. Bir tür öcüyü andıran karakoncolos pek dehşetengiz sayılmaz ve zararsız olduğuna inanılır. Bununla birlikte zaman zaman gerçek anlamda şeytanî bir şekilde betimlendiği de olmuştur. Kürklü olduğuna inanılan bu yaratığın isminin Yunanca Kalikantzaris'den gelmiş olabileceği de öne sürülür. Bulgar folklorunde yaratığa verilen Bulgarca isim ise Karakondjul'dur ve geceleri gezdiğine inanılır...

Karadeniz Rumları tarafından Karakoncoloz, Koncoloz (κοντζολόζ ve Koncolozi (κοντζολόζοι olarak da bilinmektedir. Karakoncilo’nun “denizden geldiği” söylenir. Kimi yörelerde bu anlayış "dağdan gelme" şeklindedir. Bulgaristan’da ona Kukeri veya “Karakondjul /Karakondjol” denir. Yunan kültüründeki Kalikantzarus'un, Karadeniz halk inanışımdaki Karakoncolos'dan şakacılığı, çok fazla zararlı olmaması ve tüylü olması gibi birkaç ortak nokta dışında pek çok farklılığı bulunur...

Kıpçak Türkçesinde yer alan “konç” sözcüğü, Karakoncolos adının asıl unsurunu oluşturur. Sözcüğün sonundaki Grekçe ek kaldırıldığında “kara konçlu” (siyah pantolonlu) anlamı ortaya çıkar. Karadenizdeki şenliklerde ve Bulgaristan’daki “Karakondjul/Karakondjol”un kıyafetlerinde postlara sarılmış, bacakları çoğunlukla kara olan bir varlık bulunur...

Bu yeraltı varlığı Yunan denizcilik geleneği nedeniyle Akdeniz ülkelerine yayılıp onların folkloruna girerek bir deniz cinine dönüşmüştür. Cezayir Arapçasında "qârâqendlûz" şeklinde, bir tür vampir görünümünde yer alır. Karadeniz’in bazı bölgelerinde koncala, koncoloz, karakancala, kancala ve Yozgat yöresinde congalaz biçimlerinde söylenir...

Türk kültüründe ve Türk coğrafyasında çeşitli adlar ve şekiller ile tasvir edilen Karakoncolos için Balkanlarda hasat sonrası şölenler düzenlenir. Çiftçiler , hayvan postları ile Karakoncolos kılığına girip dans edip şarkı söylerler. Karakoncolos onurlandırılmaz ise kıtlık geleceğine inanılır. Ekteki resimde Balkanlardaki çiftçilerin Karakoncolos kıyafetleri gösterilmiştir...

Cezayir de ise , denizciler Karakoncolos'u vampir olarak tasfir etmektediler. Karakoncolos'un denizden geldiğine inanırlar. Balıkçılar avların bir bölümünü teknelerinde Karakoncolos için bırakırlar...

Karadeniz'de ise Lazca'da “Germakoçi “ Dağ adamı , Orman Adamı , Meşe Adamı olarak tasvir edilir. Karadeniz'de bazı yerlerde deniz cini , bazı yerlerde ise orman cini olarak bilinir. Orman köylüleri , Karakoncolos tarlalarına zarar vermesin diye kapılarının önünde ekmek ve lahana bırakırlar...

Akdeniz'de Deniz cini , Karadeniz'de ise Orman cini olarak efsaneleşen bu varlık bir Türk kültürü mitidir...

Eski takvimlere göre , Zemheri ( Kışın en soğuk zamanı ) başlangıcında yani Ocak ayının ikinci haftası ortaya çıktığı varsayılır...

Denk gelirseniz içinde " KARA " kelimesi geçen cümleler kurmayı unutmayın...

KAYNAKÇA

Türklerde Tabiat Üstü Varlıklar ve Bunlarla İlgili Kabuller, İnanmalar, Uygulamalar - Yard. Doç. Dr. Ayşe DUVARCI
Başkent Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi TDE Bölümü / ANKARA

Türk Söylence Sözlüğü - Deniz KARAKURT - 2011

Folklor ve Mitoloji Sözlüğü - Özhan ÖZTÜRK - 2009

[tedirgin SaZaN]

bilgiler için sağolasın komutanım,küçükken rahmetli babaannem ve rahmetli annem hep goncoloz gelir yaramazlık yaparsan diye korkutmaya çalışırlardı,isminden dolayı şeklini tahayyül etmeye çalışırdım, ve gerçek söylüyorum ki aynı bu resimlerdeki gibi olduklarını hayal ederdim ve ; la bunların nesinden korkayım derdim,,25-30 sene öncesine gidip geldim ,eyvallah

[araphüso26]

dede korkut gibisin komutanım teşekkürler.. bana bir şey yapmaz bu gonzales benim soyadım KARARMAN

[Woiwodia]

bilgiler için sağolasın komutanım,küçükken rahmetli babaannem ve rahmetli annem hep goncoloz gelir yaramazlık yaparsan diye korkutmaya çalışırlardı,isminden dolayı şeklini tahayyül etmeye çalışırdım, ve gerçek söylüyorum ki aynı bu resimlerdeki gibi olduklarını hayal ederdim ve ; la bunların nesinden korkayım derdim,,25-30 sene öncesine gidip geldim ,eyvallah

dede korkut gibisin komutanım teşekkürler.. bana bir şey yapmaz bu gonzales benim soyadım KARARMAN

rica ederim...

[yycolak]

teşekkürler komutanım.

[dagistan]

Güzel bir paylaşım komutanım teşekkürler.

[MaVrUşGiL]

Açık konuşayım başlığı görünce farklı bi deniz canlısı hakkında bilgi verildiğini sanmıştım
ama yanılmışım.

Her zaman merak etmiş ancak Türk mitolojisi ve şaman kültüründen gelen ve bize ait olan farklı konulara adam gibi bir kaynaktan ulaşamadım misal evimin sokağındaki ağaçların budanmasından sonra hepsinin kuruması çok garipdi ancak şaman geleneğine göre ayın durumu buna sebep oluyormuş . Ayynı bu mit gibi deniz cinide beni fazlasıyla heyecenlandırmış ve araştırma isteğimi bir o kadarda artırmıştır.

Yazılı belge bırakmayı sevmeyen bir toplum oluşumuz nedeniyle yunan mitolojisinin en saçma kahramanlarının bile ne yediğini bilirken kendi öz mitlerimiz hakkındaki bilgisizliğimiz çok acıdır maalesef

Komutanım bu konu için çok teşekkür eder devamlılığını dilerim.

Bu konu sonuçta bizi ilgilendirsede doğasal ve öz kültürümüz ile ilgili paylaşımların çoğalmasını dilerim.

[Woiwodia]

Açık konuşayım başlığı görünce farklı bi deniz canlısı hakkında bilgi verildiğini sanmıştım
ama yanılmışım.

Her zaman merak etmiş ancak Türk mitolojisi ve şaman kültüründen gelen ve bize ait olan farklı konulara adam gibi bir kaynaktan ulaşamadım misal evimin sokağındaki ağaçların budanmasından sonra hepsinin kuruması çok garipdi ancak şaman geleneğine göre ayın durumu buna sebep oluyormuş . Ayynı bu mit gibi deniz cinide beni fazlasıyla heyecenlandırmış ve araştırma isteğimi bir o kadarda artırmıştır.

Yazılı belge bırakmayı sevmeyen bir toplum oluşumuz nedeniyle yunan mitolojisinin en saçma kahramanlarının bile ne yediğini bilirken kendi öz mitlerimiz hakkındaki bilgisizliğimiz çok acıdır maalesef

Komutanım bu konu için çok teşekkür eder devamlılığını dilerim.

Bu konu sonuçta bizi ilgilendirsede doğasal ve öz kültürümüz ile ilgili paylaşımların çoğalmasını dilerim.

rica ederim...

Binlerce yıllık Türk kültürümüz aslında o kadar zengin ki , Cezayir'den Moğolistan'a kadar bir çok efsane , söylence , mit , gelenek , vs... bulunmakta. Fakat Göçebe toplumlarda yazılı kaynak bırakmak gibi bir duruma çok zor rastlanıyor.
Geçtiğimiz günlerde Balkanlarda Kukeri - Karakoncolos geleneğinin hala devam ettirildiğini ama ilginç bir şekilde hem Türklerin hem Bulgarların bu geleneği sürdürdüğü gözüme çarptı.
Balkanlardaki Türk köylerinde çiftçilerin hayvanları ve tarım ürünlerini kötü ruhlardan korumak için hasat sonrası ve Zemhri kışının başladığı zamanlarda hayvan postları giyerek hayvanlara takılan çanları çalarak kötü ruhların korkutup kaçırmanın bir gelenek olduğu ; aynı zamanda Bulgarların da bu geleneği sürdürmesi hatta Balkanların her tarafında farklı isimler ile geleneğin devam ettirilmesi çok ilginçtir.
Biz daha çocuk iken de büyük annem ve dedem bizi Karakoncolos ile korkuturdu mesela. Hep merak ederdim , kim veya ne olduğunu...

Biraz araştırınca altında binlerce yıllık bir Türk mitolojisi öğesi çıktı. Orta Asya'da , Anadolu'da , Balkanlarda , Kafkaslarda , Karadeniz'de , Akdeniz'de hatta Kuzey Afrika'ya kadar yayılmış bir Türk miti... Tabi Şaman inanışı olduğundan Türk-İslam sentezine pek uygun bir öğe olmadığı için , pek fazla önemsenmemiş ama hala halk arasında kullanılıyor olması başlı başına bir kültür mirası olduğunu gösteriyor...

Bu kültür mirasını da sizlerle paylaşmak istedim. Böylelikle yıllardır bir çok kişinin merak ettiği " acaba Karakoncolos kimdir veya nedir ? " sorsuna da bir cevap oldu...

Ayrıca , Zemheri de başlamak üzereyken , tam zamanında bir paylaşım oldu...

[orhanekmekci]

Bende kara çok,nerde oturuyorsun Karaburun neresinde Karareisdağımız karateke.Paylaşım için teşekkürler

[SpinAvcısı]

benim rüyama böyle birşey girmişti bundan daha farklıydı ve bir adam atıyla sürekli gezerdi bunun gibi birseye benziyordu ama sadece kafası kürklüydü çocukların pesinden kovalardı karaburun yeni liman kayalıklarında belirsizce anlamsızca birsürü kemik parçaları vardır yeni limana gelmeden 1 km geride mağara gibi biryerden çıktıklarını söylemişti bir adam hep oradan korkmusumdur gizemli gelmiştir üstelik oraya dlan dalgıç ölmüştü.ayrıca sargoz ve müren yatağıdır )