Bırakma Olta Takımları

[Burak Karadeniz]

Bırakma Olta Takımları

Bırakma olta takımları, daha çok sinarit, orfoz, lahoz, akya, trança, levrek gibi kafalı olarak tabir ettiğimiz büyük balıkları yakalamak için düzenlenen ve bu balıkların avlarında da başarıyla kullanılan düzeneklerdir. Bırakma olta takımları avcıya her mevsimde, gece ve gündüz ayrımı yapmaksızın 24 saat boyunca av yapma imkanı verir. Bırakma takımlarının yemi 8 - 10 cm büyüklüğünde mutlak surette canlı balık olmalıdır. Bu takımları, düzeneklerinde bazı değişiklikler yaparak tekne ile derin sularda kullanabildiğimiz gibi karadan da çok sığ sularda kullanma imkanımız vardır. Ayrıca bu olta düzeneklerini yemleyerek, balık vereceğine inandığımız meralara indirdikten sonra başka balık avları ile de meşgul olabilme imkanının elde edilmesi, avcıya zaman bakımından da büyük bir avantaj sağlar. Yemlenerek meraya bırakılmış takımı gündüz 3 - 4 saatte bir, gece bırakılan takımı ise sabah gün ışırken kontrol etmek, yakalanan balıktan olmamak ve bozulan veya ölen yemleri yenilemek açısından faydalı olur.

Bu olta takımları ile zaman zaman çok iri balıklarda yakalamak mümkün olduğu için takımı oluştururken bu ihtimalide düşünerek kullanılacak malzemeleri sağlam, temiz ve yıpranmamış olanlardan seçmekte yarar vardır.

Bırakma Olta Takımının Oluşturulmasında Kullanılan Av Malzemeleri

Şamandıra : Genellikle 1 - 1.5 metre derinlikte kullanılan sığ su bırakma olta takımlarının şamandıraları; balık avlarında kullandığımız yumurta veya tenis topu büyüklüğündeki av şamandıralarından oluşturulur. Yakalanan balık irice olsa bile 1 kg civarındaki ayaktaşını ancak birkaç metre sürükleyip yorulacağı için küçük ebatlı şamandıra kullanılmasında bir sakınca yoktur. Ayrıca küçük şamandıranın görünürlüğü daha az olduğu için bırakma olta takımı yabancı kişilerin dikkatini çekmez ve takımın kurcalanmasının da bu surette önüne geçilmiş olur. Rüzgar, dalga, akıntı veya yakalanan irice bir balığın takımı bir miktar sürüklemesi sonucunda şamandıra su içinde kalarak görünürlüğünü yitirebilir. Tedbir olarak esas şamandıraya 1 kulaç uzunluğundaki misina yardımı ile aynı büyüklükte ikinci bir işaret şamandırasının bağlanması yeterli olur. Esas şamandıra söz konusu etkenlerden dolayı görünürlüğünü yitirse bile ikinci şamandıranın su üstünde görünür olması nedeniyle takımın yerinin tespitinde bir zorluk çekilmez.
Derin su bırakma olta takımlarının şamandıraları ise; açık denizde görünür olmalarının sağlanması ve yakalanan büyük balıklara direnç göstererek balığı yorması bakımından daha büyük olarak seçilirler. Kapakları silikon ile yapıştırılarak su almaz hale getirilen 3 - 5 litre kapasiteli plastik bidon ve sağlam su şişeleri ile bu ebatlardaki orijinal şamandıralar bu iş için uygundur. Görünürlüklerinin sağlanması bakımından renksiz ve şeffaf olan bidon ve su şişelerinin boyanarak ya da içlerinin kırpıntı haline getirilmiş kırmızı kağıt parçaları ile doldurularak kullanılmaları yeterli olur.

Ayaktaşı : Ayaktaşı deniz dibi ortamının doğallığı ile uyumlu şekil ve renkte olan, ortasında ip ve misina geçirilebilecek büyüklükte bir deliği bulunan, yada sonradan matkapla açılmış bir bağlama deliği olan 1 - 1.5 kg ağırlığındaki taşlardan seçilir.

Ana beden : Şamandıra ile ayaktaşı arasında kullanılan ana bedenin; yakalanması hedeflenen balığın büyüklüğüne, takımın bırakılacağı meranın derinliğine ve takımın zorlanmadan yukarı alınmasına uygun düşecek kalınlıklarda misina veya naylon olta iplerinden oluşturulmasında fayda vardır.

İskandil : Kıstırma amaçlı olarak kullanılacak olan ağırlıklar ortası delikli oval yaka kurşunları ile normal kurşun iskandillerden seçilirler. Ağırlıkları kullanılan yer ve kullanım amaçlarına göre 100 – 200 gr arasında değişebilir. Takımda kullanılan bu ağırlıklar deniz tabanında bedenin düzgün durarak dibe yatmasını ve canlı yem balığının da ana bedene kadar ulaşıp oraya dolanmamasını sağlarlar.

Fırdöndü : Bırakma olta takımlarında kullanılacak fırdöndüler beden ve ana beden de kullanılan misina ve naylon olta iplerini rahatça çalıştıracak, takımın gam yapmasına ve dolanmasına sebebiyet vermeyecek büyüklükte ve sağlamlıkta paslanmaz metallerden yapılmış olmalıdırlar. Büyüklük ve tipleri avlanılan meraya, kullanılan takımın ve yakalanması hedeflenen balığın büyüklüğüne göre tespit edilmeli ve takım ona göre düzenlenmelidir.

Plastik Boncuk : Derin su bırakma olta takımında kullanılan 1 – 1.5 cm çapındaki ortası delikli plastik boncuk canlı yemin bulunduğu beden misinasının, ana beden misinasına dolanmaması ile yem balığının belli bir seviyede ve daha rahat hareket etmesine olanak sağlar. Ayrıca iri bir balık yakalandığında da iki fırdöndü arasında tampon vazifesi görerek balığın yakalandığı bedenin üzerinde oluşan direncin, ana bedeni daha fazla etkilememesine yarar.

Beden : Ucuna iğne bağlayacağımız ve canlı yemimizi takacağımız beden misinalarını, bırakma olta takımını sereceğimiz meradan çıkacağını bildiğimiz ya da tahmin ettiğimiz balığın büyüklüğü ile orantılı olarak seçmekte yarar vardır. Beden misinalarını 0.40 – 0.80 mm arasında açık yeşil, sarı ve şeffaf beyaz renkli, yanık olmayan ve çekeri yüksek misinalardan seçmemiz yeterli olur.

Olta İğnesi : Bırakma olta takımlarında kullanılacak iğnelerin kısa saplı, geniş dirsekli, sağlam yapılı ve takıldığında da canlı yemi zedeleyip çabucak öldürmeyecek kalınlıkta olması şarttır. Bırakmaların kullanılacağı meralardan çıkan ya da çıkmasını tahmin ettiğimiz balıkların büyüklüklerine göre 2/0 numaradan başlamak üzere daha büyük numaralara doğru iğnelerin kullanılması esastır. İğne seçiminde en önemli husus takımda kullanılan iğnenin sağlam, açılmaz ve kırılmaz nitelikte olması ile canlı yem balığının kolayca taşıyabileceği ağırlıkta olmasıdır. Bu özellikleri taşıyan 2/0 ile 8/0 numaralar arasındaki iğneler bırakma takımlarında rahatlıkla kullanılabilirler.

Bırakma Takımlarının Yemleri : Bırakma olta takımlarının başlıca yemleri canlı olmak kaydıyla 8 – 10 cm boylarında iskorpit, gelincik, ilerya, ispari, kayabalığı, istavrit, sarpa, küpez, izmarit, kalamar ve sübye gibi balıklardır. Söz konusu bu yemlerin hepsini bırakma takımlarında yem olarak kullanabiliriz. Ancak esas olan tutmayı hedeflediğimiz balığın bulunduğu meradaki severek yediği balığı bilip, kullanmak ve iğneye takılmış olan yem balığının uzun süre canlı kalmasını sağlamaktır. Bu suretle bırakma olta takımları ile yapılan avın verimini bir kat daha arttırmak mümkün olur.

[Burak Karadeniz]

Derin Su Bırakma Olta Takımının Hazırlanması ve Kullanılması

Takımın indirileceği meranın derinliği ve tutulması hedeflenen balığın büyüklüğü göz önüne alınarak, şamandıraya o uzunlukta ana beden için 0.80 – 1.20 mm arası misina yada 2.0 – 2.5 mm arasında örme naylon ip sarılır. Ana bedenin boşta kalan ucundan önce 2 – 3 cm boyunda bir fırdöndü halkasından geçirilir, daha sonra bu fırdöndünün boşta kalan diğer halkasına 1.5 kulaç uzunluğunda şeffaf beyaz, açık sarı veya açık yeşil 0.50 – 0.80 mm arasında bedenlik bir misina bağlanır. Beden misinasının boşta kalan ucuna da yine tutulması hedeflenen balığın büyüklüğü ile orantılı olarak 3/0 – 5/0 numaralar arasında kısa saplı, geniş dirsekli, çelik bir iğne bağlanır. Ana bedenin fırdöndü geçirdikten sonra boşta kalan ucundan bu seferde çapı 1 cm olan bir boncuk geçirilir ve boncuğun deliğinden çıkan ana bedenin ucunada yine 2 – 3 cm boyunda ikinci bir fırdöndü bağlanarak sabitlenir. Bu fırdöndünün boşta kalan halkasına tekrar iki kulaç uzunluğunda ana bedeninin devamı olarak 0.80 – 1.20 mm arasında bir misina bağlanır. Bu misinanın boşta kalan ucunada 1 kg ağırlığında bir ayak taşı bağlanarak takım tamamlanır.

Takımında kullandığımız canlı yemin deniz dibinde bulunan taş, kaya veya deniz çayırlarının arasına girerek, bunlar olmasa bile ayaktaşının sağına soluna saklanarak görüntü vermemesini önlemek için; ana beden misinasının bağlı olduğu ayak taşı ile ilk fırdöndü arasının 2 kulaç, canlı yemin takılı olduğu beden misinasının ise 1.5 kulaç uzunluğunda yapılmasında fayda vardır. Bu surette canlı yem mecburen dipten yarım kulaç kadar yukarıda gezinir ve avlanması hedeflenen balıklar için daha dikkat çekici bir görüntü verir.

Tekne ile takımın bırakılacağı meraya gelindiğinde, öncelikle ayaktaşı yavaş ve kontrollü bir şekilde denize bırakılmaya başlanır. Bu esnada canlı yemi takacağımız iğnenin bağlı bulunduğu 1.5 kulaçlık beden teknede tutulur. Ayak taşı dibe oturduktan sonra, teknede tuttuğumuz 1.5 kulaçlık bedenin ucundaki iğneye canlı yem alt ve üst çenelerinden veya burun deliklerinden geçirilmek suretiyle ya da kafasının hemen arkasındaki sırt bölgesinin başladığı yerdeki etli kısma fazla derine girmeden iğnenin ucu bir taraftan sokulup diğer yan taraftan çıkarmak suretiyle canlı yem fazla hırpalanmadan takılır ve suya bırakılır. Canlı yemin takıldığı 1.5 kulaçlık bedenin sonuna bağlı olan fırdöndünün boşta kalan halkasının içinden ana beden misinası geçtiği için, canlı yemin dibe doğru yüzmesiyle birlikte beden deniz tabanına doğru inerek, fırdöndü plastik boncuğun üstüne oturur. Bu surette canlı yem dipten yarım kulaç daha yukarıda gezinmeye başlar. Takımın dibe indirilmesinden sonra ana beden misinasına 1 – 1.5 kulaç kadar kalama verilir ve ana beden şamandıraya dalga ve rüzgarın etkisiyle açılmayacak şekilde bağlanarak sabitlenir. Meraya bırakılan takım 3 – 4 saatte bir kontrol edilir. Yem balığı ölmüş veya canlılığını yitirmiş ise değiştirilir. Takımda yakalanmış balık olduğu anlaşılırsa, takım sakin bir şekilde yavaş yavaş toplanarak yukarıya çekilir. Yakalanan balık verdiği mücadele neticesinde genellikle yorgun düştüğü için çok direnç göstermez, yine de balığı bir kepçe ya da kakıç vasıtası ile tekneye almakta yarar vardır.

Derin Su Bırakma Olta Takımının Şeması









Derin Su Bırakma Olta Takımının Deniz İçindeki Görüntüsü






Sığ Su Bırakma Olta Takımının Hazırlanması ve Kullanılması

Bu takımın hazırlanmasında ve kullanılmasında Rahmetli Ali Pasiner Üstadın verdiği bilgilerden yararlanılmıştır. Bu vesile ile kendisini bir kez daha rahmet, saygı ve şükranla anıyorum.

Sığ su için hazırlanan bırakma takımları istisnalar dışında çoğunlukla levrek balığı avında kullanılır ve verimli olur. Bu takımlarla genellikle derinliği 1 – 1.5 metreyi geçmeyen sığ sularda ve zemini kumluk olan sahillerde avlanıldığı için büyük şamandıra kullanmaya gerek yoktur. Takımı oluştururken öncelikle yumurta veya tenis topu büyüklüğünde normal bir av şamandırası seçilir. Bu şamandıraya 1 – 1.5 metre uzunluğunda 0.70 – 0.80 mm kalınlığında şeffaf beyaz, açık yeşil veya sarı renkli misina şamandıra bedeni olarak bağlanır. Şamandıra bedeninin boşta kalan diğer ucuda 1 kg ağırlığındaki ayak taşına bağlanarak sabitlenir. Bilahare ayaktaşına 3 kulaç uzunluğunda ve 0.40 – 0.50 mm kalınlığında yine şeffaf beyaz, açık yeşil veya sarı renkli beden misinası bağlanır. Bu misinanın boşta kalan diğer ucuna 2 - 3 cm büyüklüğünde bir fırdöndü takılır. Bu fırdöndünün diğer ucuna 35 – 30 cm uzunluğunda daha kalınca bir misina bağlanır ve bu misinaya 100 – 150 gr ağırlığında bir iskandil deliğinden geçirilerek takılır. Bu misinanın boşta kalan diğer ucuna yine 2 – 3 cm büyüklüğünde ikinci bir fırdöndü bağlanır. Bu fırdöndünün boşta kalan diğer ucunada 0.40 – 0.50 mm kalınlığında aynı renklerde ve 2 kulaç uzunluğunda beden misinası bağlanarak ilave edilir. Bedenin sonuna da kısa saplı, geniş dirsekli, ince yapılı ve takıldığında canlı yemi zedelemeyecek ve canlı yemin taşıyabileceği büyüklükte 2/0 – 5/0 numaralar arasında çelik bir iğne bağlanarak takım tamamlanır.

Takımda küçük ebatlı şamandıra kullanılmasında; yakalanan balık irice olsa bile 1 kg civarındaki ayaktaşını ancak birkaç metre sürükleyip yorulacağı için sakınca yoktur. Şamandıranın çevresel etkenler nedeniyle görünürlüğünü kaybetme ihtimaline tedbir olarak, şamandıra bahsinde de konu edildiği gibi takıma bir adet daha işaret şamandırası ilave edebiliriz. Ayrıca kıyıya çok yakın yerlere bıraktığımız takımdaki küçük şamandıranın görünürlüğü daha az olduğu için bırakma takımı yabancı kişilerin dikkatini çekmez ve olta düzeneğinin kurcalanarak bozulmasının önüne geçilmiş olur.

Takımda kullanılan canlı yemin ayaktaşının arkasına veya yanlarına saklanmaması ve şamandıra ile ayaktaşı arasındaki şamandıra bedenine dolanmaması için, ayaktaşı ile iskandil arasındaki bedenin 3 kulaç, canlı yemin taktığımız iğne ile fırdöndü arasındaki bedenin de 2 kulaç uzunluğunda yapılmasında fayda vardır.

Tekne ile takımın bırakılacağı yere gelindiğinde kayabalığı, ilerya, ispari, gelincik, izmarit, sarpa, küpez gizi canlı yemlerden biri livardan alınarak avcının uygun gördüğü bir şekilde ve genellikle iğneye alt ve üst çenelerinden veya burun deliklerinden geçirilmek suretiyle yada kafasının hemen arkasındaki sırt bölgesinin başladığı yerdeki etli kısma fazla derine girmeden, iğnenin ucu bir taraftan sokulup diğer yan taraftan çıkarmak suretiyle takılır ve yem balığı canlılığı yitirmeden suya bırakılır. Bilahare canlı yemin bağlı olduğu 2 kulaçlık beden yavaşça suya salınır. Aynı şekilde iki fırdöndü arasına yerleştirdiğimiz iskandilde yavaşça dibe indirilir. Daha sonra 3 kulaçlık beden ve ayak taşı yine yavaşça bedenlerin ve iskandilin birbirine karışmasına fırsat vermeden suya bırakılır. Ayaktaşı dibi bulduktan sonra tekneye kürek yardımı ile biraz yol verilerek takımın deniz dibinde düzgün hale gelmesi sağlanır. Bu işlemde yapıldıktan sonra ayaktaşına bağlı olan şamandıra bedeni su yüzeyine dik olabilecek şekilde ayarlanarak ucuna şamandıra bağlanır.

Yakalanan balıktan olmamak için bu takımı da 2 – 3 saatte bir kontrol etmekte yada takımın başından uzun süreler ayrılmamakta fayda vardır. Kontroller sırasında takıma balık yakalandığı görülürse, ayaktaşını sürüklemek için verdiği mücadele sonucunda yorgun düşmüş olan balık yavaş ve sakin bir şekilde kepçe vasıtasıyla tekneye alınır.

Sığ Su Bırakma Olta Takımının Şeması










Sığ Su Bırakma Olta Takımının Deniz İçindeki Görünütüsü

[Burak Karadeniz]

Kara Bağlantılı Sığ Su Bırakma Olta Takımının Hazırlanması ve Kullanılması

Bu tip bırakma olta takımları; genellikle kara kıyı diye tabir ettiğimiz sığ sularda dolaşarak yem arayan levrek balığı gibi etçil balıkların avında kullanılmak üzere düzenlenir. Takımın serileceği mesafe, derinlik ve tutulması hedeflenen balığın büyüklüğü göz önüne alınarak kamış takımının makarasına yeterli uzunlukta 0.35 – 0.40 mm arasında misina sarılır. Bu misinanın boşta kalan ucundan önce 150 – 200 gr ağırlığında daha sonra 100 – 150 gr ağırlığında iki adet iskandil deliklerinden geçirilerek sabitlenmeden misina üstünde ileri geri hareket edebilecek şekilde bırakılır. İskandiller geçirildikten sonra boşta kalan misinanın ucuna 2 – 3 cm büyüklüğünde sağlam yapılı, paslanmaz bir fırdöndü takılır. Bu fırdöndünün boşta kalan diğer halkasına beden misinası olarak 1 kulaç uzunluğunda şeffaf beyaz, açık yeşil veya sarı renkli 0.35 – 0.40 mm kalınlığında bir misina bağlanır. Beden misinasının ucuna da kısa saplı, geniş dirsekli, ince yapılı, canlı yemi fazla zedelemeyecek ve canlı yemin taşıyabileceği büyüklükte 2/0 – 5/0 numaraları arasında çelik bir iğne bağlanarak takım tamamlanır. Bu takım, istenildiği takdirde kamış ve makara yerine kasnak kullanarak ve aynı malzemeler ile bağlantıların yapılması suretiyle kasnaklı el oltası şeklinde de düzenlenebilir.

Bir ucu karada olacak şekilde düzenlenen bu takım ile genellikle derinliği 1 – 1.5 metreyi geçmeyen, zemini yer yer kumluk ve küçük çakıl taşlık olan sahillerde avlanıldığı için takımın suya serilmesi esnasında tekneye ihtiyaç duyulmaz. Öncelikle makinenin misina salma teli açılarak makaradan misina kolayca sağılacak şekle getirilir. Daha sonra levrek balığının sevdiği kayabalığı, ilerya, ispari, gelincik, izmarit, sarpa, küpez gibi canlı yemlerden biri bedenin ucundaki çelik iğneye daha önceye tarif edildiği usulde takılır. Bilahare fazla oyalanmadan canlı yem bir elde, iki adet iskandilde diğer elde sahile dikilen kamış ve makineye dik bir şekilde suyun içinde yürümeye başlanır. En fazla göğüs hizasına kadar olan derinliğe gelindiğinde önce canlı yem suya bırakılır, daha sonra fırdöndüye yakın olan birinci iskandil yavaşça dibe indirilir. Ucunda canlı yem bulunan beden biraz çekilerek toplanır. Bu surette fırdöndü zemine bırakılan iskandile kadar gelir ve daha geriye doğru gitmesini iskandil engellediği için beden kuvvetle çekilmediği takdirde orada kalır. Daha sonra sahile doğru tekrar en az 2 kulaç kadar mesafe yürüdükten sonra eldeki diğer iskandilde dibe bırakılır. Son olarak takımın suda duruşu kontrol edildikten sonra, kamıştan gelen misina serbest bırakılarak sudan çıkılır. Takımın başına gelindiğinde öncelikle makinanın misina salma teli kapatılarak, iskandiller hareket etmeyecek şekilde hafifçe misinanın boşluğu alındıktan sonra, makinanın kalama ayarı levrek balığı canlı yemi ağızlayıp yemi götürmeye başladığında, bir engelle karşılaşmayacağı şekilde ayarlanır. Fırdöndü ile iğnenin bağlandığı bedenin 1 kulaç, denize birbiri peşi sıra bırakılan ana beden misinası üzerindeki gezer haldeki iki iskandilin arasında da en az 2 kulaç mesafe bırakılmış olması sayesinde iğneye takılı vaziyette suda gezinen canlı yemin kamıştan gelen misinaya dolanmaması ve avcı balıklar için güzel ve cezbedici bir görüntü vermesi sağlanmış olur. Takıma levrek balığı geldiğinde çekmek için acele edilmemeli ve levreğin ağızladığı canlı yemi yutması için 5 – 10 metre daha takımdan misina alması beklenmelidir. Balığın yemi yuttuğundan ve iğneye takıldığından emin olduktan sonra makinanın kalaması sıkılarak balık tasmalanmalı, bilahare acele edilmeden zaman zaman balığa istediğinde yol verip, boşladığında da çekmek suretiyle yorulması sağlanmalı ve yakalanan balık kıyıya bu şekilde alınmalıdır.

Kara Bağlantılı Sığ Su Bırakma Olta Takımının Şeması











Kara Bağlantılı Sığ Su Bırakma Olta Takımının Deniz İçindeki Görüntüsü

Değerli arkadaşlarım üç tarafı denizle çevrilmiş olan Yurdumuzun başka bölgelerinde daha değişik bırakma takımları ve av teknikleri kullananlar mutlaka vardır. Bu nedenle hiçbir zaman benim kullandığım takımlar doğrudur ve bu takımlardan başka takım ve tekniklerle balık tutulmaz gibi bir iddiam yoktur ve olamazda. Benim paylaşmaya çalıştığım bütün bu bilgiler Saros Körfezi’nde ve yaz aylarını geçirdiğim Kuşadası’nda bırakma takımlar ile balık avlarken edindiğim bilgi ve deneyimler sonucu ortaya çıkan hususların ana hatları ve kendi doğrularımdır. Arkadaşlarımın yazdıklarımı bu anlayış ve hoşgörü ile değerlendirmelerini rica ederim. Amatör balık avına gönül vermiş ve bu uğurda emek ile çaba sarfeden bütün arkadaşlarımın hayallerini süsleyen balıkları yakalamaları dileklerimle, rast gelsin.


Sevgi ve saygılarıma…

[ufuktan26]

Burak abi hem resimler güzel hem de anlatımın.Ellerine sağlık

[Lakerda]

Emeklerinize sağlık Burak bey bırakma takımları bundan daha güzel ve detaylı anlatılamazdı.Teşekkürler..

(Bu arada Ali Pasiner üstadı ben de rahmet ve saygıyla anarım)

[MaVrUşGiL]

Resimleride görünce ON numara bir konu oldu Burak abi eline vede emeğine sağlık, muhteşem konu için teşekkür ederim.

[yycolak]

Eline emeğine sağlık Burak abicim.

[Burak Karadeniz]

Burak abi hem resimler güzel hem de anlatımın.Ellerine sağlık

Sevgili Ufuk beyendiğine sevindim.Selam ve sevgiler.

[LeVrEkCi]

resimleri tek tek inceledim gerçekten takımlar hem sağlam hemde iş yapacağı belli takımlar olmuş,kafama takılan 2 soru vardır bu bırakma takımlarda 1.si köstek dibe yatarmı diyordum stoperle iş çözülmüş 2.si büyük levrek koparır gidermi diyordum misina sağlam takılınca iş çözülmüş.eline emeğine sağlık burak abi.

[doktor]

Çok güzel bi paylaşım Burak abi resimlerlede çok açıklayıcı olmuş eline emeğine sağlık sygılar.